Malezya’nın ulusal otomobil markası Proton, 1980’lerin ortasında kurulduğundan bu yana hem ülke ekonomisi hem de Asya otomotiv sanayisi için önemli bir başarı hikayesi yazdı. “Perusahaan Otomobil Nasional” ifadesinin kısaltması olan Proton, Malezya’nın kendi otomobilini üretme hayalinin bir ürünü olarak ortaya çıktı. Kuruluşundan itibaren hedefi, bölgesel üretim gücünü artırmak, yerli mühendisliği geliştirmek ve ihracatla markayı uluslararası alanda tanıtmaktı. Bugün Proton, geçmişte olduğu kadar geleceğe de iddialı şekilde bakan, köklü bir markadır.
Proton’un Doğuşu
Proton, 1983 yılında Malezya hükümetinin girişimiyle kuruldu. Ülkenin ilk ulusal otomobil projesi olarak kabul edilen marka, o dönemde Mitsubishi Motors ile yaptığı stratejik ortaklık sayesinde kısa sürede üretime başladı. İlk modeli Proton Saga, 1985 yılında tanıtıldı ve kısa sürede Malezya yollarında ulusal bir sembol haline geldi. Mitsubishi teknolojisinin üzerine inşa edilen Proton modelleri, dayanıklılık, ekonomik motor yapısı ve uygun fiyatlarıyla Asya pazarında hızla popülerlik kazandı.
1990’lı yıllarda Proton, üretim kapasitesini artırdı ve yurtdışı pazarlara açıldı. İngiltere, Avustralya ve Orta Doğu gibi pazarlarda satışa sunulan modelleriyle markanın bilinirliği genişledi. Ancak en dikkat çekici genişleme adımı, 2000’li yıllarda Türkiye pazarına girmesiyle yaşandı.
Proton’un Türkiye Pazarına Girişi
Türkiye, 2000’li yılların başında Asya menşeli otomobil markaları için oldukça cazip bir pazar haline gelmişti. Proton, uygun fiyatlı ve sağlam sedan modelleriyle Türkiye’de kısa sürede dikkat çekmeyi başardı. Markanın Türkiye’ye gelişi, hem teknik olarak donanımlı hem de ekonomik otomobil arayan kullanıcılar için yeni bir alternatif yarattı.
Proton’un Türkiye’de öne çıkan üç modeli, 415, Waja ve Gen-2 oldu. Bu modeller, farklı segmentlerde rekabet ederken, Proton’un mühendislik vizyonunu da yansıttı.
Proton 415
Proton 415, Türkiye pazarına giren ilk Proton modellerinden biri olarak 1990’ların sonlarında tanıtıldı. Kompakt sedan segmentinde konumlanan 415, sade tasarımı, Mitsubishi’den alınan güvenilir motor teknolojisi ve geniş iç hacmiyle öne çıktı. 1.5 litrelik benzinli motoru, ekonomik yakıt tüketimiyle özellikle şehir içi kullanıcılar için avantaj sağlıyordu.
Donanım açısından dönemine göre tatmin edici olan Proton 415, çift hava yastığı, klima, merkezi kilit ve elektrikli camlar gibi özelliklerle donatılmıştı. Dayanıklı mekanik yapısı ve uygun servis maliyetleri, modeli ikinci el pazarında da uzun yıllar cazip kıldı.
Proton Waja
Proton Waja, markanın tasarım ve üretim anlamında bağımsızlığını güçlendirdiği dönemin ürünüydü. 2000 yılında tanıtılan model, Malezyalı mühendisler tarafından geliştirilen ilk tamamen yerli Proton modeli olarak öne çıktı. Türkiye’ye 2004 yılı civarında giriş yapan Waja, orta sınıf sedan segmentinde Toyota Corolla ve Honda Civic gibi güçlü rakiplerle rekabet etti.
Waja, 1.6 litrelik benzinli motor seçeneğiyle satışa sunuldu ve Mitsubishi motor teknolojisini temel almasına rağmen, sürüş konforu ve iç mekan kalitesiyle kendi kimliğini oluşturdu. Yumuşak süspansiyon yapısı, sessiz kabini ve uzun yol konforuyla kullanıcılarından olumlu geri dönüşler aldı.
Waja’nın en dikkat çekici yönlerinden biri, Proton’un kendi üretim tesislerinde geliştirilen şasi yapısıydı. Bu, markanın dışa bağımlılığını azaltma hedefi açısından önemli bir adımdı. Türkiye’de sınırlı sayıda satılmış olsa da, Waja bugün bile koleksiyon meraklıları arasında tanınan bir modeldir.
Proton Gen-2
2004 yılında tanıtılan Proton Gen-2, markanın modern tasarım anlayışına geçişini simgeledi. “Second Generation” ifadesinin kısaltması olan model ismi, markanın yenilikçi vizyonunu temsil ediyordu. Türkiye pazarında da dikkat çeken Gen-2, hatchback formu ve dinamik çizgileriyle genç sürücülere hitap etti.
Gen-2, Lotus mühendisliği dokunuşlarına sahip şasi yapısıyla sürüş dinamikleri bakımından segmentindeki birçok rakibine göre daha çevik bir karaktere sahipti. 1.6 litrelik Campro motoru, Proton’un kendi mühendislik ekibi tarafından geliştirildi ve bu, markanın teknik olarak olgunlaştığını gösteren en önemli göstergelerden biriydi.
Türkiye’de satışta olduğu dönemde Gen-2, uygun fiyatına rağmen sunduğu yol tutuş dengesi, ergonomik iç mekanı ve sportif tasarımıyla beğeni kazandı. Özellikle genç kullanıcılar arasında “farklı” bir alternatif olarak ilgi gördü.
Günümüzdeki Konumu
Proton, 2017 yılında Çinli otomotiv devi Geely’nin stratejik ortaklığına dahil olarak yeni bir döneme girdi. Bu ortaklık, markanın teknolojik kapasitesini ve küresel rekabet gücünü artırdı. Geely iş birliğiyle Proton, modern güvenlik donanımları, hibrit ve elektrikli motor teknolojilerine yatırım yapmaya başladı. Yeni modelleri arasında X70 ve X90 gibi SUV’lar, markanın gelecekteki yönünü temsil ediyor.
Türkiye’de uzun süredir aktif satışları bulunmasa da Proton, geçmişte sunduğu modellerle otomobil severlerin hafızasında yer etmeyi başardı. Bugün yeniden Avrupa pazarına dönüş planları gündemde. Malezya’nın otomotivdeki gururu Proton, geçmişteki mirasını koruyarak modern teknolojilere yöneliyor.
Proton, mütevazı bir başlangıçtan, küresel vizyon taşıyan bir markaya dönüşmeyi başardı. Türkiye pazarında sınırlı ama etkili bir geçmişe sahip olan Proton 415, Waja ve Gen-2 modelleri, markanın teknik olgunluğunu ve mühendislik gelişimini yansıtan önemli kilometre taşları oldu. Yeni dönemde Geely iş birliğiyle geleceğe daha iddialı bakan Proton, “Malezya mühendisliğinin dünyaya açılan yüzü” olma vizyonunu sürdürüyor.
