Çin’in Nisan ayında uygulamaya koyduğu nadir toprak elementlerine yönelik ihracat kısıtlamaları, otomotiv sektörü başta olmak üzere pek çok küresel sanayiyi zora soktu. Bu kısıtlama, içten yanmalı motorlu araçlardan elektrikli modellere kadar tüm otomobil üretim süreçlerini etkiliyor.
Nadir elementler; mıknatıslar, bataryalar, motor bileşenleri ve elektronik devreler gibi hayati parçalarda kullanılıyor. Çin ise bu elementlerin en büyük üreticisi ve ihracatçısı konumunda. Yeni düzenleme sonrası, bazı otomobil üreticileri ciddi üretim sıkıntılarıyla karşı karşıya kaldı.
Japon üretici Suzuki, yaşanan tedarik krizi nedeniyle popüler modeli Swift’in üretimini 26 Mayıs’ta durdurmak zorunda kaldı. Üretimin sınırlı da olsa 13 Haziran’da yeniden başlaması planlanıyor. Suzuki’nin ardından, BMW’nin tedarik zincirinde de benzer sıkıntılar baş gösterdi. Şirket üretimi şimdilik sürdürebilse de, Avrupa Otomotiv Tedarikçileri Derneği (CLEPA) durumun giderek kötüleştiğini bildirdi.
CLEPA’ya göre, Çin’in nadir toprak elementlerine yönelik kısıtlamaları hem içten yanmalı hem de elektrikli araç üretimini tehdit ederken, Avrupa Birliği genelinde binlerce işin riske girmesine neden oluyor. Bazı parça üreticilerinin üretim hatları şimdiden kapanmış durumda.
Her üretici aynı ölçüde etkilenmiş değil. Mercedes ve Volkswagen, şu an için tedarik sorunu yaşamadıklarını belirtiyor. Mercedes ayrıca araçlarındaki nadir element kullanımını ciddi ölçüde azaltma yönünde çalışmalar yürüttüğünü aktardı.
Kriz büyürken, ABD ile Çin arasında nadir elementler konusunda diplomatik görüşmeler de sürüyor. ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Xi Jinping arasında gerçekleşen son telefon görüşmesinde bu konu ele alındı. Trump, nadir toprak elementleri ve mıknatıslarla ilgili sorunların mevcut ticaret anlaşmasında yeniden ele alındığını açıkladı.
Reuters’ın güncel haberine göre, Çin hükümeti Ford, General Motors ve Stellantis gibi bazı büyük otomobil üreticilerinin tedarikçilerine geçici ihracat lisansları verdi. Bu lisansların altı aya kadar sürebileceği belirtiliyor. Ford’un popüler Explorer modelinin üretimi, Mayıs ayında nadir element tedarikindeki aksaklık nedeniyle durmuştu. Yeni lisanslarla bu üretim yeniden ivme kazanabilir.
Ancak uzmanlar, bu geçici izinlerin sorunu tamamen çözmeyeceğini, küresel otomotiv sektörünün uzun vadeli çözüm olarak Çin dışındaki kaynaklara yönelmek zorunda kalacağını belirtiyor.
Nadir Elementler Nelerdir?
Nadir toprak elementleri, periyodik tabloda lantanitler grubunda yer alan 17 elementten oluşur. Bu elementler arasında neodimyum, praseodimyum, disprosyum, terbiyum ve lantan gibi isimler öne çıkar. Nadir bulunmalarından ziyade, saf halde ayrıştırılmaları oldukça zor ve maliyetli olduğu için bu adı alırlar.
Nadir elementler, özellikle yüksek teknoloji ürünlerinde yaygın olarak kullanılır. Elektrikli araç motorları, rüzgar türbinleri, akıllı telefonlar, savunma sanayi donanımları ve lazer sistemleri bu elementlerin yoğun şekilde kullanıldığı alanlardır. Otomotiv sektöründe ise yüksek güçlü mıknatıslar için vazgeçilmezdir. Bu nedenle Çin’in uyguladığı ihracat kısıtlamaları, sadece otomotiv değil, enerji ve savunma sanayi gibi birçok sektörü doğrudan etkilemektedir.
